Mantelzorg

Het Platform heeft vanaf de oprichting niet alleen oog voor de belangen van de mensen met een beperking (de zorgvrager), maar ook voor de  belangen van de mantelzorger in relatie tot 'zijn of haar' zorgvrager.

Een mantelzorger is iemand die direct betrokken is bij de zorgvrager zoals de partner, kind of andere naasten en die regelmatig en minimaal 3 maanden of langer zorg aan de zorgvrager verleent. Deze langdurende zorg wordt ook wel intensieve mantelzorg genoemd om het te onderscheiden van de kortdurende hulp die iemand verleent na bijvoorbeeld ontslag van een naaste uit het ziekenhuis.

Niet elke mantelzorger weet dat hij mantelzorg verleent, want dat de door hem of haar verleende intensieve zorg zo wordt genoemd (en daarmee in feite erkend) is nog niet bekend bij iedereen.
Er zijn ook mantelzorgers die niet zo genoemd willen worden, omdat zij het ‘gewoon’ vinden om hun geliefde te helpen en verzorgen.
 
Dat is inderdaad de essentie van mantelzorg:
-        het is geen keuze, het overkomt iemand en 
-        het wordt gewoon gedaan en vaak gewoon verwacht vanuit de affectieve relatie die men heeft.
Maar het verlenen van mantelzorg kan daardoor ook als een verplichting worden ervaren of een verplichting zijn.
 
Het verlenen van mantelzorg heeft invloed op het dagelijks leven van de mantelzorger:
-        de dagindeling wordt afgestemd op de behoefte aan zorg van de zorgvrager.
-        carrière maken komt onder druk te staan; soms wordt werken zelfs onmogelijk.
-        ‘tijd voor jezelf’ is (haast) niet meer mogelijk.
-        contacten met vrienden verwateren.
-        het verlenen van zorg in combinatie met het gewone leven veroorzaakt overbelasting
-        de zorg op zich kan al zo veel tijd en energie vragen, dat overbelasting dreigt.

Het krijgen van goede zorg is belangrijk voor een zorgvrager. Goede zorg maakt het mogelijk langer deel te nemen aan de maatschappij. Dat is belangrijk voor het gevoel van eigenwaarde van mensen met een beperking. Het zorgt ervoor, dat de kwaliteit van leven als goed wordt ervaren. Dat heeft trouwens weer een positieve invloed op de gezondheid.

Voor goede zorg is toch vaak de inzet van mantelzorg noodzakelijk: de mantelzorger is niet alleen meestal de eerste zorgverlener, maar ook een vaste en zeer vertrouwde persoon in de omgeving van de zorgvrager. De mantelzorger weet bijna net zo goed als de zorgvrager zelf wat deze nodig heeft en waarom.

Net zoals het voor de mantelzorger eigenlijk geen keuze is om zorg te verlenen is het voor de zorgvrager geen bewuste keuze om zorg te ontvangen van de mantelzorger. De zorgvrager wil misschien wel helemaal  niet afhankelijk zijn van de zorg van een naaste, maar veel liever zorg van de thuiszorg krijgen.

Het verlenen van zorg door de mantelzorger aan de zorgvrager en het ontvangen van zorg door de zorgvrager van de mantelzorger verandert ook de relatie  tussen de twee ingrijpend.
-        In plaats van twee geliefden in een gelijkwaardige relatie ontstaat een afhankelijkheidsrelatie.
-        De ouders van een kind met een beperking of chronische ziekte krijgen nooit ‘vrij’ en zullen hun hele leven in een ouder-kind-relatie blijven steken, waar normaal een kind de vleugels uitslaat op weg naar zelfstandigheid.
-        Een kind met een ouder met beperking zal uiteindelijk in een omgekeerde ouder-kind relatie terechtkomen, waarbij het kind de ‘ouder’ van zijn vader of moeder wordt.
Duidelijk is dat dit emotionele problemen kan veroorzaken.

De overheid is mede vanwege de toename van de kosten van de gezondheidszorg het belang van mantelzorg gaan inzien; de overheid wil graag mantelzorg bevorderen en in stand houden. Dat laatste wil men bereiken door maatregelen te nemen (respijtzorg) die de  overbelasting van mantelzorgers moet voorkomen. Deze maatregelen vormen niet werkelijk een oplossing voor de (dreigende) overbelasting van een mantelzorger, maar zijn meer een lapmiddel, een tijdelijke oplossing van het probleem. En zeker vormen zij geen oplossing voor eventuele relationele problemen.

Jane Lubbers is binnen het Platform degene die zich hier intensief mee bezig houdt. Zij onderhoudt daartoe contacten met Versa Mantelzorgondersteuning (lokaal), Mezzo (landelijk) en diverse andere groepen in de regio.

22 november 2012 heeft het Platform een themamiddag gehouden over 'Zorgvrager en Mantelzorger in Balans'. Een verslag hiervan staat in het archief.